Πηγή: Δεν μπορώ να ξέρω τι εννοούσε ο Μπάιντεν αποκαλώντας με ¨αυταρχικό¨ – TOURKIKANEA.GR
Reuters: Η Τουρκία απελευθερώνει τις προσφυγικές ροές προς την Ευρώπη …
Την απόφαση να μην εμποδίζει πλέον τους Σύρους πρόσφυγες να έρχονται στην Ευρώπη δια ξηράς και θαλάσσης έλαβε η Τουρκία, σύμφωνα με το Reuters που επικαλείται υψηλόβαθμο Τούρκο αξιωματούχο.
Βάσει της απόφασης, όπως τόνισε ο αξιωματούχος που δεν κατονομάζεται, δόθηκε εντολή σε τουρκική αστυνομία, ακτοφυλακή και συνοριοφυλακή, να αποσυρθούν. Όπως σημείωσε, η απόφαση ελήφθη εν αναμονή της άφιξης νέου κύματος προσφύγων από την επαρχία Ιντλίμπ της Συρίας, όπου τουλάχιστον 1.000.000 άνθρωποι έχουν εκτοπιστεί λόγω των συνεχιζόμενων εχθροπραξιών.
Λίγο νωρίτερα, στην Ιντλίμπ, δεκάδες (κατά την Άγκυρα 22, κατά το Συριακό Παρατηρητήριο 34) Τούρκοι στρατιώτες έπεσαν νεκροί, μετά από αεροπορική επιδρομή που εξαπέλυσαν οι συριακές δυνάμεις.
Πηγή: www.lifo.gr
Ενώπιον της απανθρωπίας…
Κώστας Ε. Τσιρόπουλος
Γνωρίζουμε πως οι αποδεκτές πνευματικές βάσεις της Ευρώπης είναι τρεις: ο αρχαίος ελληνικός στοχασμός, το ρωμαϊκό Δίκαιο και ο Χριστιανισμός. Και το μεν ρωμαϊκό Δίκαιο εξελίχθηκε και απομένει ως σημείο αναφοράς για την νομική σκέψη, ο αρχαίος ελληνικός στοχασμός – αποσυσχετισμένος, δυστυχώς, αρκετά από τη γλώσσα – απομένει μια ολιγοσύχναστη περιοχή μελέτης και σοφίας ως όργανο φωτισμού του ανθρώπου. Και ο χριστιανισμός λειτούργησε, ιδίως από την εποχή του Καρλομάγνου και μετά, όχι μόνο ως όργανο φωτισμού και αληθείας της ανθρώπινης ύπαρξης, αλλά και ως θεμέλιο δόμησης και λειτουργίας των ευρωπαϊκών κρατών, διότι αυτός ουσιαστικά εγέννησε, εγαλούχησε και άνδρωσε τον Ανθρωπισμό – που υπήρξε η μεγάλη, ανεπανάληπτη πρόταση της Ευρώπης προς την Ανθρωπότητα, όχι μόνο ως τρόπος διαλογισμού αλλά ζωής. Η πρόταση αυτή κατέληγε πάντα σε μια συγκλονιστική κατάφαση, την κατάφαση του θανάτου, δηλαδή της εξόδου μας από τον κόσμο αυτό. Για τούτο και ο αυθεντικός ανθρωπισμός υπολόγισε πάντα στον θεμελιακό ορισμό του Πλάτωνος πως η φιλοσοφία – η αυθεντική – είναι σπουδή θανάτου.
Εκεί φρονώ πως βρίσκεται το ευγενέστερο μυστήριο του ανθρωπισμού: στη βεβαιότητα πως, όπως εισήλθες, έτσι, έχεις καθήκον να εξέλθεις από τον κόσμο αυτό. Όλα στη ζωή σου είναι ενδεχόμενα, η έξοδός σου από τον κόσμο αυτό αναπότρεπτη. Και όποιος δεν λησμονεί ποτέ την συγκλονιστική, τραγική ετούτη αλήθεια, πλάθει τον εαυτό του και τον βίο του ολόκληρο ως άνθρωπος αληθινός. Ως πλάσμα που εκ γενετής περικλείει το μυστήριο του ιερού.
Αλλά η Ιστορία δεν λειτουργεί εξελικτικά. Λειτουργεί δυναμικά: με εκρήξεις, με άλματα, με ανατινάξεις, με δομήσεις και κατεδαφίσεις. Ετούτο τον συγκλονιστικό δυναμισμό της Ιστορίας έζησε η Ευρώπη από τα τέλη του 18ου αιώνα – εννοώ την Γαλλική Επανάσταση – και εξακολουθεί να βιώνει ως σήμερα.
Η μορφή, η τόσο δυναμική και κάθε τόσο αλλοιούμενη της σημερινής ευρωπαϊκής κοινωνίας, διαρκώς και αποσυσχετίζεται από τον ευρωπαϊκό ανθρωπισμό. Από τον τρόπο, δηλαδή, ζωής που είχε ως κέντρο και ως άξονα τον Άνθρωπο, τον σεβασμό στο πρόσωπό του, στην ηθική πολιτειακή του ταυτότητα, στο μεταφυσικό του ανάστημα μέσα σ’ έναν κόσμο που σε ολόκληρο τον 20ο αιώνα ρίχτηκε με μια πρωτοφανή αγριότητα σε τρεις πολέμους που εξουθένωσαν τελειωτικά τον ευρωπαϊκό ανθρωπισμό – τον Πρώτο, τον Δεύτερο και τον Τρίτο, τον λεγόμενο Ψυχρό Πόλεμο. (Τρεις πολέμους χριστιανικών λαών, μην το ξεχνάτε: δολοφονίες σωρηδόν, αγριότητες ανείπωτες, Άουσβιτς και Νταχάου, Γκουλάγκ και τόσα άλλα, φριχτά, αποτρόπαια έργα κατ’ όνομα χριστιανών…)
Βγαίνοντας, στην τελευταία εικοσαετία του περασμένου αιώνα, από μια τέτοια συγκλονιστική, τραγική πολυπεριπέτεια, η Ευρώπη βρέθηκε ξαφνικά με τα χέρια αδειανά: χωρίς κλασικές σπουδές, χωρίς αξιοσέβαστο Δίκαιο, με τη Χριστιανοσύνη της ασφυκτικά συρρικνωμένη τόσο, που η λειτουργία των κοινωνιών που την συνθέτουν, όλο και πιο πολύ ν’ απομακρύνεται από τον Χριστιανισμό. Μια Ευρώπη αποχριστιανισμένη. Για να ζήσουμε σήμερα και να απολαύσουμε τα όσα προσφέρει η με πολύ ακκισμό λεγόμενη «μετανεωτερική» κοινωνία – κοινωνία που παρωθείται στον απ-ανθρωπισμό. Να λησμονήσουμε πλέον πως είμαστε θνητοί, επομένως διαβάτες του κόσμου – ή, επειδή ακριβώς είμαστε θνητοί, να ριχτούμε στις απολαύσεις του κόσμου αυτού. Ο Χριστιανισμός δίδασκε, και διδάσκει, πως ο θάνατος είναι ένα πέρασμα, μια διάβαση. Και ο σημερινός κόσμος πως είναι ένα τέρμα, ένας εκμηδενισμός.
Κι επειδή ο θάνατος του ανθρωπισμού που ενέπνεε ο Χριστιανισμός άφησε ανοιχτό τον κόσμο ετούτο μονάχα, σφαλίζοντας ερμητικά με την απιστία τον μετά θάνατον κόσμο, ας ριχτούμε, μας προτρέπουν, στις απολαύσεις του κόσμου, του μοναδικού αυτού κόσμου. Η τραγική ετούτη καθίζηση του Χριστιανισμού που βιώνουμε τα τελευταία είκοσι χρόνια, άφησε εντελώς ελεύθερο το έδαφος στον υλιστή άνθρωπο, που με τη δραστική συμπαράσταση της μηχανής και της τεχνολογίας, ρίχτηκε ακάθεκτος πάνω στις γήινες τροφές – για να θυμηθούμε τον Αντρέ Ζιντ.
Η βαθμιαία συρρίκνωση του χριστιανικού βιώματος, το χαμένο όραμα, το βαθιά εξανθρωπιστικό, της μέλλουσας πόλεως, προσκόλλησε τυραννικά τους ανθρώπους των καιρών μας στην εγκοσμιότητα. Που σημαίνει: κατανάλωση, απόλαυση όλων των αγαθών που προσφέρει αυτή η ζωή – και μάλιστα των πιο υλικών, των πιο σαρκικών αγαθών, αυτών που συνήθως δηλητηριάζουν την ψυχή. Έχοντας στα χέρια της την υψηλή τεχνολογία και την μηχανή, η κοινωνία της Ευρώπης παραμορφώνεται σε μιαν αριθμητική – και αριθμηστική – κοινωνία, όπου όλα είναι θέμα αριθμών. Το πρόσωπο, που την ανέγγιχτη ιερότητά του εγγυήθηκε με τη σάρκωσή του ο Χριστός, έχει απισχνανθεί, και οι πολίτες της Ευρώπης ζούνε για να χαρούν, χωρίς ενδοιασμούς, τα υλικά και τις διασκεδάσεις του κόσμου αυτού, γιατί αύριο πεθαίνουν, αύριο τους περιμένει ο εκμηδενισμός. Αριθμοί είναι και ως αριθμοί ζουν και κινούνται, όχι ως πρόσωπα εξαγνισμένα από τον Θεάνθρωπο. Με μια τέτοια μηδενιστική συλλογιστική λειτουργούν σήμερα οι εξουσίες στην Ευρώπη – πολιτικοί, δημοσιογράφοι, πίσω τους το μεγάλο κεφάλαιο.
Μια αριθμηστική, μια μηχανιστική κοινωνία μελλοθανάτων, τι μέλλον μπορεί να έχει; Κι ένας βίος, ο βίος του λυσσαλέου καταναλωτή, πόσο μπορεί να είναι ανθρώπινος, δηλαδή που τα «άνω θωρεί», που δίδει άλλο νόημα στην έλευσή του στον κόσμο αυτό και που ατενίζει προς ένα μέλλον μεταθανάτιο, που εξανθρωπίζει τον βίο του, ευγενίζει την συμπεριφορά του, εξισορροπεί την κοινωνία, έναν βίο που δεν είναι απαρηγόρητος, σαν τον βίο του σημερινού καταναλωτή;
Ο Χριστιανισμός, η Εκκλησία δηλαδή που ίδρυσε με την σάρκωσή Του, την διδασκαλία Του και την Θυσία του ο Χριστός, μοιάζει να έχει χάσει από τα χέρια της τον κόσμο αυτό. Και η ευρωπαϊκή κοινωνία, με τρόπο πνιγηρά ραγδαίο εκκοσμικεύεται, κυνηγώντας λυσσαλέα τα αγαθά μιας κατανάλωσης που φαρμακώνουν τελικά την ψυχή. Ανάγκη επείγουσα, να ξυπνήσει η Εκκλησία τις ψυχές των Ευρωπαίων, πριν ο κόσμος βυθιστεί σε μια μετανεωτερική, πλημμυρισμένη μηχανές, βαρβαρότητα.
Και βέβαια, έχουν απομείνει οι λίγοι. Η «μικρά ζύμη» που ζυμώνει όλο το φύραμα. Σωστά. Αλλά η μικρά αυτή ζύμη πρέπει να λειτουργεί, να δρα νυχθημερόν, αφού «οι καιροί ου μενετοί». Να διδάσκει με τρόπους πολλούς, περισσότερο συμπεριφοράς και λιγότερο λόγων, πως η αποστολή του ανθρώπου στον κόσμο αυτό είναι να δοκιμαστεί, να τελειωθεί πράττοντας το αγαθό, φανερώνοντας την ψυχή του ως κυριαρχία του πνεύματος που, δια της πίστεως, νικά τον θάνατο. Και νίκη του θανάτου, ως φόβου του μηδενός, είναι η στροφή προς την αυστηρή λιτότητα, η έξαρση του πνεύματος, η χαρά η χριστιανική της αδελφοσύνης, η πολιτεία μας ως παρεπιδήμων, που ήλθαμε να δοκιμαστούμε ως μάρτυρες του Καλού, ως φίλοι και συνεργάτες του Θεού. Να φανερώσουμε, με ανύσταχτη επιμονή πως, ναι, υπάρχει Θεός και πως υπάρχει θάνατος – και ζωή μετά θάνατον.
Τότε θα πάψουν οι Ευρωπαίοι να αναπτύσσουν αυτόν τον προκλητικό, απαρηγόρητο, καταναλωτικής λύσσας βίο, θα ξαναθυμηθούν την ευγένεια του πνεύματος που δίδαξαν με τον βίο τους οι άγιοι και θα ξαναϊστορήσουν την ζωή ανάμεσα στην «μένουσαν» και στην «μέλλουσαν» πόλιν.
Πρώτη έντυπη δημοσίευση στο περιοδικό «Manifesto » τχ 5, σελ. 5-7.
Αρχιεπίσκοπος: Η Παναγία η Οδηγήτρια επ’ ουδενί θα αφήσει την Παράδοσή μας, την Παιδεία μας, την ελληνορθόδοξη αυτοσυνειδησία μας να υποστεί ζημία και βλάβη
«Και στο παρόν και στο μέλλον η Παναγία η Οδηγήτρια επ’ ουδενί θα αφήσει την Παράδοσή μας, την Παιδεία μας, την ελληνορθόδοξη αυτοσυνειδησία μας να υποστεί ζημία και βλάβη» τόνισε ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμος από τον ιερό ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου Νέας Φιλαδελφείας, όπου τέλεσε το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας και τα θυρανοίξια του ιερού παρεκκλησίου Παναγίας Βουρλιωτίσσης.
Συλλειτούργησαν οι Μητροπολίτες Θήρας, Αμοργού και νήσων κ. Επιφάνιος και Νέας Ιωνίας και Φιλαδελφείας κ. Γαβριήλ και παρέστησαν Δήμαρχοι, πρόεδροι Μικρασιατικών Συλλόγων, εκπρόσωποι τοπικών φορέων και οργανισμών, κλήρος και λαός.
Ο Μητροπολίτης Νέας Ιωνίας κ. Γαβριήλ, ανέφερε ότι σήμερα συμπληρώνονται ενενήντα χρόνια από την ίδρυση αυτού του προσφυγικού ναού που πρώτοι έφτιαξαν οι Βουρλιώτες. «Προσπάθησαν μέσα στη στενοχώρια τους τη θλίψη και την ταλαιπωρία τους έχοντας ως προστάτιδα την Κυρία των Αγγέλων, την Παναγία μας, να εγκαθιδρύσουν και πάλι τις ζωές τους, να δημιουργήσουν. Οι πρόσφυγες, όταν στέγνωσαν τα δάκρυά τους, ξεκίνησαν και πάλι να δημιουργούν. Και είχαν τεράστια πρόοδο. Και όλοι εμείς καυχόμαστε σήμερα, που είμαστε συνεχιστές των ανθρώπων αυτών» υπογράμμισε ο Μητροπολίτης Νέας Ιωνίας.
Μίλησε για τα θυρανοίξια του ιερού παρεκκλησίου, ενώ απευθυνόμενος προς τον Αρχιεπίσκοπο τόνισε πως «οι εκπρόσωποι όλων των μικρασιατικών σωματείων, και όχι μόνο, σας υποδεχόμαστε με αγάπη, ενώ με ιδιαίτερη συγκίνηση σήμερα ο Σύλλογος Βουρλιωτών, στρέφονται προς την Κυρία Παναγιά, για να ζητήσουν την χάρη Της και να μην ξεχάσουν από πού ήρθαν, από πού ξεκίνησαν και πού πορεύονται. Με οδηγό την Παναγία μας, ο λαός και θα πορεύεται και θα συνεχίσει πάντοτε να δημιουργεί, για να προσφέρει αγάπη και να δίδει όλα όσα χαρακτηρίζουν διαχρονικά τον πιστό και υπερήφανο ελληνικό λαό».
Ο Αρχιεπίσκοπος μίλησε για την εικόνα της Παναγίας της Βουρλιώτισσας λέγοντας πως «μέσα από τις στάχτες των αλησμόνητων και αιώνιων πατρογονικών εστιών ξεπετάγεται η Ιερά Εικών της Παναγίας Βουρλιωτίσσης της Οδηγήτριας, ακατάλυτο σύμβολο διαχρονικής ισχύος και ενότητος της Ελληνορθόδοξης Παράδοσης και μάλιστα σε χρόνους και καιρούς πρωτόγνωρης αμφισβήτησης και αντιπαράθεσης. Ωστόσο, μέσα από την εικόνα της Παναγίας και συνάμα και της Μητέρας Πατρίδας ανατέλλει φως δημιουργικής και αείζωης ελπίδας που βεβαιώνει ότι όπως τότε, έτσι και τώρα και πάντοτε «η Ελπίδα ποτέ δεν πεθαίνει». Η ιερή καρδιά της θα κτυπά γλυκά και θα οδηγεί, Τρανή Οδηγήτρια, τα τέκνα της εις νομάς σωτηρίους».
Επεσήμανε, επίσης, ότι «τόσο στην Μικρά Ασία και μάλιστα κατά τον εκπατρισμό, όσο και στην Ελλάδα η Βουρλιώτισσα Οδηγήτρια οδήγησε τους ευλογημένους Βουρλιώτες και όλους τους Έλληνες κατά θαυμαστό και παράδοξο τρόπο στις λύσεις των ποικίλων προβλημάτων. Πάντοτε ευγνώμονες και υπόχρεοι στην αγάπη της θα ενθυμούνται με συγκίνηση την Χάρη και την Ευλογία της και θα προστρέχουν κοντά της. Οι σύγχρονες συζητήσεις και διαπραγματεύσεις για το μέλλον του Ελληνισμού τελούν υπό την άμεση εποπτεία και γνώση της και Εκείνη ελέγχει την αίσια έκβαση αυτών. Γι’ αυτό δεν δικαιολογείται άγχος και αγωνία, αλλά με αισιοδοξία ατενίζουμε το αύριο που η αγάπη Της με τρόπους ανερμήνευτους οικοδομεί. Πίστη, ελπίδα και αγάπη χρειάζεται για να εννοούμε τις οδούς της Πρόνοιάς της και να αναγνωρίζουμε ανάμεσά μας και μέσα μας τα σημεία της παρουσίας της. Και στο παρόν και στο μέλλον η Παναγία η Οδηγήτρια επ’ ουδενί θα αφήσει την Παράδοσή μας, την Παιδεία μας, την ελληνορθόδοξη αυτοσυνειδησία μας να υποστεί ζημία και βλάβη και τούτο προς δόξαν του Παναγίου Τριαδικού θεού και της πάνσεπτης πατρίδος μας».
Στη συνέχεια τελέσθηκαν τα θυρανοίξια του ιερού παρεκκλησίου της Παναγίας Βουρλιωτίσσης και αμέσως μετά τελέστηκε επιμνημόσυνη δέηση για όλους τους κεκοιμημένους Μικρασιάτες Βουρλιώτες.
Οικονομία και χρέος: από τον Περικλή, στις μέρες μας…
Ο Νίκος Φίλιππας, Καθηγητής Τμήματος Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων Πανεπιστημίου Πειραιώς στην ομιλία του «Τα οικονομικά την εποχή του Περικλή», στο πλαίσιο ημερίδας αφιερωμένης στην επέτειο των 5 ετών της Μύρτιδος, που πραγματοποιήθηκε στο Μουσείο της Ακρόπολης στις 15/5/2015.
Γενική θεματολογία της ημερίδας: «Μορφή, ταφή ή καύση και η καθημερινή ζωή στην Αθήνα του 5ου αιώνα».
Μύρτις είναι το όνομα που δόθηκε στο κοριτσάκι του λοιμού των Αθηνών, τα οστά του οποίου ανακαλύφθηκαν στην ανασκαφή του Κεραμεικού και έδωσαν τη δυνατότητα να προσδιοριστεί η ασθένεια που προκάλεσε τη μεγάλη καταστροφή στην πανίσχυρη μέχρι τότε Αθήνα.
Για την μεγάλη επιστημονική ανακάλυψη σχετικά με τη Μύρτιδα και τον Λοιμό των Αθηνών μπορείτε να διαβάσετε σχετικό δημοσίευμα της ΠΕΜΠΤΟΥΣΙΑΣ το οποίο υπογράφει ο Επ. Καθηγητής Ορθοδοντικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Μανώλης Παπαγρηγοράκης, ο οποίος υπήρξε και ο ιθύνων νους της ανακάλυψης. Μάλιστα, ο κ. Παπαγρηγοράκης, μετά την ολοκλήρωση των επιστημονικών ερευνών, προχώρησε σε ανάπλαση του προσώπου της Μύρτιδος σε ειδικό εργαστήριο στο εξωτερικό, καθώς επίσης και στην οργάνωση πλήθους εκθέσεων και επιμορφωτικών εκδηλώσεων.
Για τη Μύρτιδα μπορείτε επίσης να παρακολουθήσετε εδώ σχετική ομιλία του κ. Παπαγρηγοράκη.
Άλλο υλικό σχετικό με τη Μύρτιδα θα βρείτε στην ιστοσελίδα http://www.myrtis.gr
Ἡ “κοινωνική δικτύωση” καί τά …“κοινωνικά ὑποκείμενα”!
Βασίλης Π. Μακρῆς
Ἀπό τό τέλος τοῦ Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου καί μετά οἱ ἀνθρώπινες κοινωνίες χαρακτηρίζονται ἀπό δύο παραμέτρους πού ἀφήνουν ἔντονα τό ἀποτύπωμά τους στίς λειτουργίες τους. Ἀποκτοῦν χαρακτήρα μαζικό καί (τήν τελευταία 40ετία) εἰκονικό. Τό πρῶτο χαρακτηριστικό στοιχεῖο εὔκολα τό συγχέουν πολλοί μέ τό δημοκρατικό, ἐνῶ τό δεύτερο (τό συγχέουν) μέ τό αὐθεντικό.
Σέ ὅλους εἶναι γνωστά τά ψηφιακά μέσα κοινωνικῆς δικτύωσης. Πρόκειται γιά τό πλέον διαδεδομένο facebook, τό twitter, τό G+ κλπ. Εἰδικά τό πρῶτο (f/b χάριν συντομίας) ὑπολογίζεται ὅτι προσελκύει καί συγκεντρώνει σχεδόν 1 δισεκατομμύριο χρηστῶν-μελῶν σέ πλανητικό ἐπίπεδο. Πῶς μεταφράζεται ὅμως τό f/b; Σέ μιά γρήγορη μετάφραση θά μποροῦσε νά πεῖ κανείς ὅτι πρόκειται γιά “βιβλίο προσώπων”. Ὅμως δέν ἔχει καμία σχέση μέ τήν πραγματικότητα. Κατά τήν ταπεινή μου γνώμη πρόκειται γιά “καταγραφέα τῆς βιτρίνας” τοῦ καθενός πού ἐντάσσεται στήν εἰκονική κοινότητα τοῦ f/b.
Πρίν ὅμως προχωρήσουμε στήν ἐπεξεργασία τοῦ θέματος, καλό θά εἶναι νά δοῦμε τήν δομή καί τήν λειτουργία (στό μέτρο τοῦ δυνατοῦ βεβαίως) τοῦ f/b. Ἡ ἀνάπτυξη καί ταχύτατη διάδοση τῶν ψηφιακῶν μέσων κοινωνικῆς δικτύωσης στηρίζεται στήν Θεωρία τῶν Κοινωνικῶν Δικτύων. Σύμφωνα μέ αὐτήν Ἕνα κοινωνικό δίκτυο ἀποτελεῖται ἀπό κόμβους (σημεῖα) καί ἀκμές (γραμμές) πού ἑνώνουν δύο κόμβους. Κάθε κόμβος καί κάθε ἀκμή μπορεῖ νά εἶναι σημαδεμένα μέ κάποια ταμπέλα πού συνήθως ἔχει ἀριθμητικό περιεχόμενο ἤ πληροφορίες γιά τό τί ἀναπαριστᾶ ὁ κόμβος ἤ ἡ ἀκμή. Ὅταν δύο κόμβοι σχετίζονται, τότε ὑπάρχει ἀκμή πού τούς ἑνώνει (ἔτσι δηλαδή ἀναπαρίσταται ἡ σχέση), ἀλλιῶς οἱ κόμβοι εἶναι μεταξύ τους ἀπομονωμένοι. Tό “κοινωνικό δίκτυο” εἶναι ἕνα ψηφιακό περιβάλλον στό ὁποῖο οἱ κόμβοι εἶναι κοινωνικά ὑποκείμενα –π.χ. ἄτομα, ἐπιχειρήσεις, ὁμάδες, ὀργανώσεις, θεσμοί– καί οἱ ἀκμές ἀναπαριστοῦν τίς μεταξύ τους σχέσεις. Θά μποροῦσε, γιά παράδειγμα, νά φτιαχτεῖ ἕνα κοινωνικό δίκτυο πού νά ἀναπαριστᾶ τήν κατοχή μετοχικῶν πακέτων μεταξύ διαφορετικῶν ἑταιρειῶν (ἐξ ἄλλου, αὐτό δέν εἶναι τυχαῖο παράδειγμα ἀλλά πείραμα μέ πολύ ἐνδιαφέροντα ἀποτελέσματα). Σημαντικό ρόλο γιά τήν κατανόηση τῆς δόμησης τῶν ψηφιακῶν μέσων κοινωνικῆς δικτύωσης διαδραματίζει (μεταξύ τῶν ἄλλων) καί τό θεώρημα τοῦ τριαδικοῦ κλεισίματος (triadic closure). Βάσει τοῦ θεωρήματος αὐτοῦ, “ἐάν δύο ἄτομα σέ ἕνα κοινωνικό δίκτυο ἔχουν ἀπό ἕναν φίλο ἀπό κοινοῦ, τότε παρουσιάζεται πολύ μεγάλη πιθανότητα στό μέλλον νά γίνουν φίλοι μεταξύ τους”. Ἐπίσης σύμφωνα μέ τήν Θεωρία τῶν Κοινωνικῶν Δικτύων ὑπάρχει ἕνα σημαντικό ἀποτέλεσμα πού στηρίζεται σέ κοινωνικά χαρακτηριστικά. Τό ἀποτέλεσμα αὐτό ὀνομάζεται “ὁμοφιλία” (“σχέση” φιλίας δηλαδή πού βασίζεται στό ἀποδοχή/μοίρασμα ἀπό κοινοῦ τῶν ἴδιων πραγμάτων) καί σέ γενικές γραμμές μᾶς λέει ὅτι ἄτομα μέ παρόμοια χαρακτηριστικά καί παρόμοιες προτιμήσεις/ἐπιλογές μοιάζει νά ὁμαδοποιοῦνται στό διαδίκτυο, συνάπτοντας “σχέσεις” μεταξύ τους καί μάλιστα ἰσχυρές. Σύμφωνα μέ τήν ἴδια πάντοτε Θεωρία τῶν Κοινωνικῶν Δικτύων, κόμβοι πού παρουσιάζουν παρόμοιες ἀριθμητικές τιμές γιά κάποια ποσότητα ἐμφανίζονται νά ἔχουν ἀκμές μεταξύ τους, νά καταγράφουν τριαδικά κλεισίματα μεταξύ τους καί νά ἔχουν ἰσχυρούς δεσμούς (δηλαδή νά εἶναι συνδεδεμένοι μέ ὅλους τούς παρόμοιους κόμβους). Τά ἀποτελέσματα αὐτά εἶναι σταθμισμένα καί ἐπαληθευμένα καί κατά τήν σύγχρονη ἐποχή τίθενται εἰς χρήση προκειμένου νά ἐξομοιωθοῦν φαινόμενα ὅπως ἡ διάδοση μολυσματικῶν νόσων σέ πληθυσμούς ἤ ἡ δράση τοῦ ὀργανωμένου ἐγκλήματος στήν κοινωνία. Μπορεῖ νά ἐπεκταθεῖ κανείς στήν Θεωρία τῶν Κοινωνικῶν Δικτύων ἀνατρέχοντας στίς ἐργασίες τοῦ Ἀμερικανοῦ Ψυχολόγου Stanley Milgram καθώς καί στήν ἐργασία τοῦ Ἀμερικανοῦ καθηγητοῦ Jon Steinberbrg στόν τομέα τῆς Ἐπιστήμης τῆς Πληροφορικῆς στό Πανεπιστήμιο Cornell τῶν ΗΠΑ “The Small-World Phenomenon: An Algorithmic Perspective”. Ὅλες οἱ παραπάνω ἀναφορές κρίνονται ἀπαραίτητες γιατί δέν εἶναι δυνατόν νά ἀποδέχεται κάποιος ἀβασάνιστα καί ἄκριτα ὅ,τι τοῦ προσφέρεται πρός χρήση, ἐάν δέν ἐξετάσει ἐνδελεχῶς ποιά εἶναι ἀκριβῶς ἡ δομή του ἀλλά καί ἡ αἰτιώδης συνάφειά του, δηλ. ἡ ἐξέταση τῆς σύνδεσης τῆς εὐρύτατης χρήσης τοῦ f/b μέ τά παραγόμενα ἀποτελέσματα πού τήν διέπουν.
Ἐκτός ἀπό τό ὅτι τό f/b εἶναι μαζικό, εἶναι καί εἰκονικό. Ἀπαρτίζει ἕνα τεράστιο ψηφιακό θύσανο εἰκονικῶν καί κίβδηλων κοινοτήτων. Δέν εἶναι ὁ “χῶρος” στόν ὁποῖο συνάπτονται σχέσεις μεταξύ τῶν ἀνθρώπων, ἀλλά τό ψηφιακό περιβάλλον τό ὁποῖο ἀναπαριστᾶ διαμεσολαβημένες σχέσεις μεταξύ ἀτόμων πού ἀποκτοῦν λογαριασμό σύνδεσης (στό ἐν λόγῳ μέσον ψηφιακῆς κοινωνικῆς). Ὁ καθείς πού διασυνδέεται στό f/b προβάλλει μίαν πρόσοψη ἑνός ὡραιοποιημένου ἑαυτοῦ καί τόν προβάλλει μάλιστα ἐπιλεκτικά καί ἐπιδεικτικά πρός ἄγραν “φίλων” καί “like”. Ὅσο περισσότερα “like” συγκεντρώσει μιά ἀνάρτηση, τόσο πιό πολύ διογκώνεται ἡ ὑπαρξιακή ἐπιβεβαίωση τοῦ ἀναρτήσαντος. Ὑπάρχει μιά βαθύτερη ἐσωτερική παρόρμηση πρός ἐκθεατρισμό πού ἐκπηγάζει ἀπό ψυχόρμητα καί ἀνάγκες πού ἔχουν νά κάνουν μέ τό βάθος τῆς ψυχῆς τοῦ ἀνθρώπου. Αὐτό πού δέν βιώνει ὁ ἄνθρωπος σέ ἐπίπεδο ζωντανῆς καί ἁπτῆς ἀμεσότητος (μή δικτυακῆς), προσπαθεῖ νά τό ἀναζητήσει καί νά τό ἀνακαλύψει –μέσῳ μιᾶς τεχνικῆς προβολῆς ἐξωραϊσμῶν– στό f/b. Δέν πρόκειται γιά ζῶσα ἐπικοινωνία, ἀλλά γιά ἀναπαράσταση καί διαμεσολάβηση τοῦ ἐμμέσου, τοῦ ἐξωραϊσμένου, τοῦ θεαματικοῦ, τοῦ ἐντυπωσιακοῦ καί τοῦ σκόπιμα ἀποσπασματικοῦ. Τό f/b εἶναι τό “κέντρο” ἑνός κόσμου πού δέν ἔχει κανένα κέντρο ζωντανῆς ἀναφορᾶς, ἑνός κόσμου πού εἶναι ἀποκεντρωμένος, ἀφοῦ συστατικό του στοιχεῖο εἶναι ἡ μονήρης ἀτομικότητα καί ἡ ἀπουσία τῆς ζώσης κοινότητος. Ἀπό τά βάθη τοῦ διασυνδεδεμένου ἀτόμου ἐκπηγάζει μιά ἀνομολόγητη ἀνάγκη πρός ἐκθεατρισμό καί προβολή τοῦ θεαματικοποιημένου ἑαυτοῦ. Πρόκειται γιά προδιάθεση πού ἐκλαμβάνει διαστάσεις ὑπαρξιακῆς ζωτικότητος. Δηλαδή λέει ὁ διασυνδεδεμένος μέσα του: “Προβάλλω ἑαυτόν στό f/b, ἄρα ἀποκτῶ ἐγώ ὁ ἴδιος νόημα καί ἄρα ὑπάρχω”. Τί νόημα ἔχει νά λές “Κοιτάξτε! εἶμαι ἐκεῖ καί θά πιῶ μιά μπύρα”; Γιατί νά ἐνδιαφέρει τούς ὑπολοίπους ποῦ δέν πρόκειται νά παραστοῦν; Ἑπομένως θέλει ὁ ψηφιακῶς αὐτοπροβαλλόμενος νά καταστεῖ τό κέντρο προσοχῆς, ἡ ἑστία ἐντυπωσιασμοῦ, τό ἀντικείμενο θαυμασμοῦ καί ἑπομένως νά βαυκαλίζεται ναρκισσευόμενος ὅτι εἶναι τοιοῦτον τι. Θά ἔλεγε κανείς σέ θεωρητική διατύπωση ὅτι τό f/b εἶναι μέσον τοῦ πανταχόθεν καί ἔσωθεν προβαλλόμενου τοῦ θεαματικοποιημένου ἑαυτοῦ.
Ὑπάρχουν ὅμως καί ἄλλες πτυχές τοῦ ζητήματος αὐτοῦ. Τό f/b ὑποτίθεται ὅτι ἀποτυπώνει τήν ἀμεσότητα καί τήν ἀνάγκη γιά αὐθεντικότητα. Πρόκειται ὅμως γιά αὐθεντικότητα πού ἀποτυπώνει τήν προδιάθεση τοῦ ἀνθρώπου νά ζεῖ μέ μύχιες παρωθήσεις καί νά μιλᾶ καί νά ἐνεργεῖ χωρίς νά ἐνδιαφέρεται γιά συμβάσεις καί κανόνες. Ὑποτίθεται ὅτι πρωταρχικό ἐνδιαφέρον εἶναι ἡ ὑπαρξιακή γνησιότητα, ἀλλά αὐτό πού ἐκτίθεται εἶναι ἡ ἀλλοτρίωση, ὁ ἐξωραϊσμός καί ἡ ἀποσιώπηση/ἀπόκρυψη.
Ὑπάρχει ἀκόρεστη ἡ ἀνθρώπινη δίψα γιά ἀναγνώριση ἀπό τούς ἄλλους τῆς ψηφιακῆς κοινότητας καθώς καί γιά πρόσβαση στά μερίδια ἀναγνωρισιμότητας. Πρόκειται γιά μιά δίψα πού παρωθεῖ τούς ἀνθρώπους νά στυλιζάρουν εἴτε ἐνσυνείδητα εἴτε ἀσυνείδητα τήν ἐξωτερική τους καί τήν ἐσωτερική τους συμπεριφορά, γεγονός πού δέν ἀφήνει τόν παραμικρό χῶρο στό αὐθεντικό νά ἀναπνεύσει. Τότε γιά ποιά ἀμεσότητα καί αὐθεντικότητα μπορεῖ νά μιλήσει κανείς; Πρόκειται γιά μιά κίβδηλη αὐθεντικότητα πού καμουφλάρεται ἀπό τό προσωπεῖο τοῦ φαίνεσθαι, κάτι πού δέν ἔχει τήν παραμικρή σχέση μέ τήν πνευματική παιδεία καί τό παραδεδομένο βίωμα, ἀλλά εἶναι προϊόν ἀσταμάτητων αὐτοσχεδιασμῶν. Ὅπως τονίζει ὁ σπουδαῖος στοχαστής Παναγιώτης Κονδύλης (στό ἔργο του “Ἡ παρακμή τοῦ ἀστικοῦ πολιτισμοῦ”: “…ἡ προσπάθεια νά φερθεῖ ὁ καθένας αὐθεντικά ἤ νά δειχθεῖ αὐθεντικός γεννᾶ συγκρούσεις ἀνάμεσα στά διάφορα εἴδη αὐθεντικότητας καί καταλήγει σέ ἕνα εἶδος ναρκισσισμοῦ, ὁ ὁποῖος τυραννᾶ τούς ἄλλους ἤ φαινομενικά θέλει νά τούς ἀπωθήσει, ὅμως χρειάζεται ἕνα κοινό καί, ὅταν δέν βρίσκει πιά ἄλλον τρόπο γιά νά τό κερδίσει, πασχίζει νά τό ἐπιτύχει μέ ἐπιδεικτικούς αὐτοοικτιρμούς. Ὁ αὐτοοικτιρμός εἶναι παράλληλα μέ τόν ναρκισσισμό, συνηθισμένο ψυχολογικό φαινόμενο στήν μαζική δημοκρατία τῶν αὐθεντικῶν ἀνθρώπων…”
Ἐπίσης εἶναι λίαν διαφωτιστικό νά ἀνατρέξει κανείς στήν ἐξαιρετική Διπλωματική Ἐργασία τοῦ Μηχανικοῦ Πληροφοριακῶν καί Ἐπικοινωνιακῶν Συστημάτων, κ. Γεωργίου Γαμπιεράκη ὑπό τόν τίτλο “Διερεύνηση τῆς συμπεριφορᾶς τῶν μελῶν ψηφιακῶν κοινωνικῶν δικτύων ὡς πρός τήν προστασία τῆς ἰδιωτικότητας τῶν προσωπικῶν τους δεδομένων” (Πανεπιστήμιο Αἰγαίου). Τεκμηριώνοντας τό φαινόμενο τῆς χαλάρωσης τῶν ἀναστολῶν ὁ κ. Γαμπιεράκης γράφει (σελ. 69 τῆς Διπλωματικῆς):
“Ἔχει ἀποδειχθεῖ πλέον πώς οἱ ἄνθρωποι πού χρησιμοποιοῦν τό διαδίκτυο ὡς μέσο ἐπικοινωνίας, λειτουργοῦν καί συμπεριφέρονται μέ διαφορετικό τρόπο ἀπ’ ὅ,τι κάνουν στίς κοινωνικές συναναστροφές τους στά πλαίσια τοῦ πραγματικοῦ κόσμου. Λειτουργῶντας προφανῶς μέ διαφορετικά κριτήρια, κάνουν καί λένε πράγματα καί γενικότερα ἐκδηλώνονται μέ τρόπο πού δέν χαρακτηρίζει σέ πολλές φορές τήν προσωπικότητά τους στά πλαίσια πραγματικῶν συμβάντων, μειώνοντας καί ἐλαχιστοποιῶντας τίς ἀναστολές τους. Οἱ ἐπιστήμονες ἀποκαλοῦν αὐτό τό φαινόμενο ὡς «Φαινόμενο τῆς Χαλάρωσης τῶν Ἀναστολῶν» (The Online Disinhibition Effect ) καί ὑποστηρίζουν πώς λειτουργεῖ μέ δύο τρόπους. Ἀπό τή μία, οἱ χρῆστες τοῦ διαδικτύου καί τῶν εἰκονικῶν κοινοτήτων ἐπηρεασμένοι ἀπό αὐτό τό φαινόμενο, μειώνουν τίς ἀναστολές τους σχετικά μέ τήν ἀποκάλυψη στοιχείων τοῦ ἑαυτοῦ τους καί ἀποφασίζουν, ἀσυνείδητα πολλές φορές, νά μοιραστοῦν κομμάτια τοῦ ἑαυτοῦ τους μέ ἄλλους χρῆστες πού συναντοῦν στό διαδίκτυο, σέ μία προσπάθεια ἀνακάλυψης τοῦ ἐσωτερικοῦ τους κόσμου καί ἱκανοποίησης τῶν ψυχικῶν καί πνευματικῶν ἀναγκῶν τους. Ἀπό τήν ἄλλη πλευρά λειτουργῶντας μέ τρόπο ἐκτόνωσης καί ἐξωτερίκευσης βίαιων καί «σκοτεινῶν» πτυχῶν τοῦ χαρακτήρα τους, προβαίνουν σέ ἄσεμνες ἤ προσβλητικές ἐνέργειες πρός ἄλλους χρῆστες, ἐπηρεασμένοι ἀπό τό ἐν λόγῳ φαινόμενο.”
Μιά ἄκρως ἐνδιαφέρουσα πτυχή τῆς ἀλλοτρίωσης πού χαρακτηρίζει τήν χρήση τοῦ f/b, εἶναι ὁ σολιψισμός ἤ ἐγωμονισμός (ἀπό τό λατινικό solus ipse δηλ, ὁ ἴδιος μόνον). Γράφει λοιπόν ὁ ἴδιος ἐπιστήμονας στήν ἐργασία του (σελ.71):
“Σολιψισμός εἶναι ἡ φιλοσοφική θεωρία κατά τήν ὁποία πιστεύεται πώς μόνο ὁ ἑαυτός κάποιου ὑπάρχει καί μπορεῖ νά γίνει γνωστός καί πώς ὁτιδήποτε ἔξω ἀπό αὐτή τή σφαίρα εἶναι μία ψευδαίσθηση. Πολλές φορές στόν κυβερνοχῶρο ἡ ἀπουσία τῆς ἐπικοινωνίας πρόσωπο μέ πρόσωπο σέ συνδυασμό μέ τήν ἐπικοινωνία μέ κείμενο, μπορεῖ νά ἔχει ἕνα ἀποτέλεσμα ἀσυνείδητου σολιψισμοῦ στούς χρῆστες. Κατά τή διάρκεια μίας ἐπικοινωνίας βασισμένης σέ γραπτά κείμενα μεταξύ δύο ἀτόμων, ὁ ἕνας ἀπ’ αὐτούς συνδέει τό μυαλό του κατά κάποιον τρόπο μέ τό μυαλό τοῦ ἄλλου. Ἐάν δέν ὑπάρχει κάποια φωτογραφία τοῦ ἄλλου ἀτόμου, μπορεῖ ὁ συνομιλητής νά δημιουργήσει συνειδητά ἤ ἀσυνείδητα τή φωνή, τήν ἐμφάνιση ἤ καί τή γενικότερη παρουσία τοῦ πρώτου στή φαντασία τοῦ ἰδίου. Σέ τέτοιες περιπτώσεις, ὁ χρήστης στήν ἀντίπερα ὄχθη δημιουργεῖται ὡς ἕνας φανταστικός χαρακτῆρας στόν ἐσωτερικό κόσμο τοῦ συνομιλητῆ μέ βάση ὅ,τι ὁ πρῶτος κάνει γνωστό γιά τόν ἑαυτό του μέσῳ τῆς γραπτῆς ἐπικοινωνίας, ἀλλά ἐπίσης καί ἀπό τίς προσδοκίες, ἀνάγκες καί ἐπιθυμίες τοῦ δεύτερου καί τό ἀντίστροφο. Ὅσο κάποιος δημιουργεῖ καί ἀναπτύσσει τό χαρακτῆρα αὐτοῦ πού συνομιλεῖ στό μυαλό του, ἀσυνείδητα πολλές φορές ἡ συνομιλία γίνεται μέρος τῆς φαντασίας του, σάν μία συνομιλία μέ τόν ἑαυτό του καί μίας φανταστικῆς δημιουργίας του ἡ ὁποία μπορεῖ νά συνεχίζεται σέ μακροχρόνια βάση. Στήν οὐσία, σέ μιά τέτοια περίπτωση ἡ ἐπικοινωνία συμβαίνει στό μυαλό τοῦ ἑκάστοτε χρήστη, καθώς δέν ἱκανοποιεῖ τόν ὁρισμό τῆς πραγματικῆς ἐπικοινωνίας πρόσωπο μέ πρόσωπο καί ἔτσι ἡ πραγματικότητα μετατρέπεται σέ φαντασία τῶν ἐπικοινωνούντων.”
Δέν θά μποροῦσε νά ὑπάρξει πιό εὔγλωττη ἀποτύπωση τῆς ἀλλοτριωμένης πραγματικότητας πού συνοδεύει τήν γενικευμένη χρήση τοῦ f/b καί τῶν ὑπολοίπων ψηφιακῶν μέσων κοινωνικῆς δικτύωσης. Ἐκτός ὅλων τῶν πτυχῶν πού προαναφέρθηκαν θά πρέπει νά τονισθεῖ καί ἡ σκόπιμα κατευθυνόμενη ἀπό ἀδιόρατα “κέντρα” στόχευση γιά συλλογική κινητοποίηση καί δράση. Ἄς θυμηθεῖ ὁ ὁποιοσδήποτε τόν ρόλο τοῦ f/b στήν “ἀραβική ἄνοιξη” πρό ὀλίγων ἐτῶν, ἤ στίς κινητοποιήσεις τῶν “ἀγανακτισμένων” στήν χώρα μας πρό πενταετίας. Ἡ ἠχηρή καί θεαματική διαδικασία ψηφιακῆς κινητοποίησης γρήγορα ἐκφυλλίστηκε σέ διάλυση καί ἀποσάθρωση κάθε δυνατότητας νά ἀρθρωθεῖ καί νά ὑπάρξει ἕνας ζωντανός καί οὐσιαστικός λόγος ἀνάταξης τῶν δημοσίων πραγμάτων.
Θά μποροῦσε βεβαίως κάποιος νά ἀντιτείνει ὅτι τελικά εἶναι ζήτημα πού ἔγκειται στό χέρι τοῦ κάθε ἀνθρώπου νά διαφυλάξει μιά ὀρθή καί λογική χρήση τοῦ “f/b”. Ὅμως κατά τήν ταπεινή μου γνώμη πρόκειται γιά φροῦδες ἐλπίδες. Οἱ ἀνεπτυγμένες πλατφόρμες ψηφιακῆς «ἐπικοινωνίας» ἐκεῖνο πού διασφαλίζουν πρωτίστως εἶναι ἡ διάδοση τῆς πληροφορίας σέ γενικευμένη κλίμακα καί ἀποτελοῦν ἕνα μέσο πού δέν ἔχει νά κάνει μέ τήν κυκλοφορία καί τήν διάδοση τῶν ἰδεῶν. Ἰδιαίτερά το “f/b” ἔχει σχεδιασθεῖ στήν βάση τῆς ἀδιάλειπτης καί ἄμεσης ἀτομικῆς δυνατότητας νά προβάλλονται τήν στιγμή πού «ἐκφράζονται» ὅσα βούλεται ὁ κάθε δικτυωμένος. Ὅμως διαμεσολαβημένα καί μέ μοναδικό στόχο τόν ἐντυπωσιασμό, τήν αὐτοπροβολή, τήν παραπλάνηση (ἄν καί ὄχι πάντοτε). Ἡ ψηφιακή «ἀμεσότητα» δέν εἶναι ἀμεσότητα οὔτε προσφέρεται καί γιά σχέση πραγματική. Ἐάν κάποιος συνδεδεμένος στό f/b πρότεινε στούς «ἀκολούθους-φίλους» του νά διαγράψουν ὅλοι μαζί ταὐτοχρόνως τούς λογαριασμούς τους καί νά βρεθοῦν διά ζώσης νά μιλήσουν γιά τό τί τούς ἑνώνει, νά εἶστε σίγουροι ὅτι τό ἐγχείρημα αὐτό θά κατέληγε σέ ἀποτυχία.
Ὅ,τι δέν στηρίζεται σέ θεμέλια παραδεδομένης καί ζώσης πνευματικότητας εἶναι καταδικασμένο νά ὑποβάλλει σέ συμπεριφορές ἀλλοτρίωσης καί μιζέριας. Στό χέρι ὅλων εἶναι νά μειωθεῖ –κατά τό μέτρον τοῦ δυνατοῦ– ἡ χρήση τοῦ f/b καί νά οἰκοδομήσουν ὅσοι στό βάθος τῆς ψυχῆς τους τό ποθοῦν, ζωντανές κοινότητες ὑγιῶν ἀνθρώπων.
«Ενοριακή Ευλογία», τεύχος 166-167, Ιούνιος-Ιούλιος 2016
ERT 1 GREECE
Ἡ Πεντηκοστή
Χρῆστος Γιανναρᾶς
Μετὰ τὴν Ἀνάσταση καὶ Ἀνάληψη τοῦ Χριστοῦ, ἡ εὐρύτερη ὁμάδα τῶν μαθητῶν του – «ὄχλος ὀνομάτων ὡς ἑκατὸν εἴκοσιν» – «ἦσαν προσκαρτεροῦντες ὁμοθυμαδὸν τῇ προσευχῇ καὶ τῇ δεήσει» (Πραξ. 1,14-15) στὸ ὑπερῶο τῆς Ἱερουσαλήμ. Ὅμως αὐτὴ ἡ σύναξη δὲν ἀποτελοῦσε ἀκόμα Ἐκκλησία. Ἦταν μιὰ συνάθροιση ἀνθρώπων ποὺ τοὺς ἔνωναν κοινὲς μνῆμες καὶ κοινὲς ἐλπίδες, ἀνθρώπων πτοημένων, δίχως σαφῆ ἐπίγνωση γιὰ τὸ τί προσκαρτεροῦν καὶ γιὰ ποιό ἔργο ἔχουν κληθεῖ. Πρὶν ἀπὸ λίγες ἀκόμα μέρες ρωτοῦσαν τὸν Διδάσκαλό τους, ἂν μέσα στὴν ἴδια αὐτὴ χρονιὰ θὰ ἐλευθέρωνε τὸν ἰουδαϊκὸ λαὸ ἀπὸ τὸ ζυγὸ τῶν Ρωμαίων καὶ θὰ ἀποκαθιστοῦσε τὸ Βασίλειο τοῦ Ἰσραήλ (Πραξ. 1,6). Ἀκόμα καὶ μετὰ τὴν ἐμπειρία τῆς Ἀνάστασης, οἱ προσδοκίες τους φαίνεται πὼς δὲν ξεπερνοῦσαν τὰ ὅρια ἐγκόσμιων προγραμμάτων καὶ φιλοδοξιῶν.
Οἱ ἄνθρωποι αὐτοὶ καὶ ἡ συνάθροισή τους μεταμορφώνονται ριζικὰ μὲ τὸ γεγονὸς τῆς Πεντηκοστῆς. Ὁ Λουκᾶς ἐπιχειρεῖ νὰ μᾶς περιγράψει τὴν ἐμπειρία τῆς μέρας ἐκείνης, χρησιμοποιώντας εἰκόνες ποὺ μποροῦν νὰ συστήσουν μιὰ κάποια ἀναλογία: Ἦσαν καὶ πάλι «ὁμοθυμαδὸν ἐπὶ τὸ αὐτὸ ἅπαντες» –συναγμένοι στὸ γνωστὸ ὑπερῶο τῆς Ἱερουσαλήμ. Καὶ «ἄφνω ἐγένετο ἐκ τοῦ οὐρανοῦ ἦχος, ὥσπερ φερομένης πνοῆς βιαίας καὶ ἐπλήρωσεν ὅλον τὸν οἶκον οὗ ἦσαν καθήμενοι» (ΙΙραξ, 2,1-2) – κάτι σὰν θόρυβος βίαιου ἀνέμου, ποὺ μοιάζει νὰ ἔρχεται ἀπὸ ψηλὰ καὶ γεμίζει τὸ χῶρο τῆς σύναξης τῶν μαθητῶν. Καὶ μαζὶ κάποιο εἶδος ὀπτικῆς ἐμπειρίας, σὰν νὰ μοιράζονται πύρινες γλῶσσες –«γλῶσσαι ὡσεὶ πυρός» – πάνω στοὺς συναγμένους μαθητές, «καὶ ἐπλήσθησαν ἅπαντες Πνεύματος Ἁγίου».
Ἀλλὰ ἂν οἱ ἐμπειρίες τῶν συμβάντων μόνο μὲ ἀναλογικὲς εἰκόνες μποροῦν νὰ διατυπωθοῦν, ἡ μεταβολὴ ποὺ συντελεῖται στοὺς μαθητὲς μὲ τὴν «πλήρωσή» τους ἀπὸ τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιο ἔχει πολὺ συγκεκριμένες, αἰσθητὲς σὲ ὅλους ἐκδηλώσεις: «Ἤρξαντο λαλεῖν ἐτέραις γλώσσαις» – ἀρχίζουν ξαφνικὰ νὰ μιλᾶνε ὅλες τὶς γλῶσσες τῶν λαῶν καὶ τῶν φυλῶν ποὺ ἔχουν μαζευτεῖ στὴν Ἱερουσαλὴμ γιὰ τὴ γιορτὴ τῆς Πεντηκοστῆς. Καθένας ἀπὸ τὸ πλῆθος ἀκούει ἀπὸ τὸ στόμα τῶν μαθητῶν καὶ τὴ δική του διάλεκτο, «ἐξίσταντο δὲ πάντες καὶ ἔθαυμαζον». Καὶ αὐτοὶ οἱ κατατρομαγμένοι ὣς τότε μαθητές, ἄνθρωποι ἁπλοί, ὄχι διανοούμενοι – «ἀγράμματοι καὶ ἰδιῶται», καθὼς σημειώνει ὁ Λουκᾶς – ἀρχίζουν νὰ κηρύττουν στοὺς ὄχλους «τὰ μεγαλεία του Θεοῦ», μὲ τὴν ἄνεση καὶ τὴ σοφία πολύπειρων ρητόρων. Τώρα πιὰ ξέρουν τί εἶναι καὶ τί ἐπαγγέλλονται, γνωρίζουν τὸ νόημα τῶν γεγονότων ποὺ προηγήθηκαν καὶ σὲ ποιά προοπτικὴ ζωῆς καλοῦν μὲ τὸ κήρυγμά τους τοὺς ἀνθρώπους. Τοὺς καλοῦν νὰ βαφτιστοῦν γιὰ νὰ λάβουν καὶ αὐτοὶ «τὴν δωρεὰν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος» – νὰ μετάσχουν στὴν πάντοτε ἀνοιχτὴ πιὰ δυνατότητα τῆς Πεντηκοστῆς. Καὶ τοὺς «τρισχιλίους» ποὺ βαφτίζονται τὴν πρώτη μέρα, τοὺς συνάζουν στὴν τράπεζα τῆς Εὐχαριστίας – «ἐν τῇ κλάσει τοῦ ἄρτου». Ταυτόχρονα, «πολλά τε τέρατα καὶ σημεῖα διὰ τῶν ἀποστόλων ἐγίνετο» – θεραπεῖες ἀσθενῶν, ἰάσεις δαιμονισμένων, ἀκόμα καὶ ἀναστάσεις νεκρῶν, ὅπως τῆς Ταβιθᾶ στὴν Ἰόππη.
Η ἐπιφοιτήση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος δὲν εἶναι μιὰ μαγικὴ προσθήκη ἱκανοτήτων καὶ χαρισμάτων στὸν ἄνθρωπο. Εἶναι μιὰ ἀπελευθέρωση τῶν δυνατοτήτων τῆς ζωῆς ποὺ δὲν ἔχει τίποτα τὸ ἄλογο καὶ «ὑπερφυσικό». Τὸ Πνεῦμα ἐπιφοιτᾶ στὴ φύση μας μεταβάλλοντας ὄχι τὸ λόγο τῆς φύσης (αὐτὸ ποὺ εἶναι ἡ φύση μας), ἀλλὰ τὸν τρόπο ὑπάρξεώς της, τὸν τρόπο συστάσεως τῆς ὑπόστασής μας. Δεχόμενοι τὸ Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ παύουμε νὰ ὑπάρχουμε ἀντλώντας ὑπόσταση ἀπὸ τὴν ἀναγκαιότητα τῆς βιολογικῆς διαδοχῆς καὶ τῆς αὐτονομημένης ἀτομικότητας. Ὑπάρχουμε, ἐπειδὴ τὸ θέλημα τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ ζωοποιεῖ καὶ συνιστᾶ καὶ ὑποστασιαζει τὸ εἶναι μας. Αὐτὴ ἡ ἐλευθερία ἀπό τὴ φυσικὴ ἀναγκαιότητα καὶ ὁ συντονισμὸς τῆς ὕπαρξής μας μὲ τὸ ζωοποιὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ ἔχει ὡς ὀργανικὸ ἀποτέλεσμα ὅλα τὰ «σημεῖα» ποὺ ἀναφέρει ἢ Γραφὴ στὴ ζωὴ τοῦ Χριστοῦ καὶ τῶν Ἀποστόλων – «σημεῖα» ποὺ τὰ ζεῖ ἀδιάκοπα ἡ Ἐκκλησία καὶ στὰ πρόσωπα τῶν ἁγίων της.
Οἱ θεραπεῖες τῶν ἀσθενῶν καὶ ἡ γλωσσολαλία καὶ ἡ θεολογικὴ σοφία καὶ ὅποια ἄλλα χαρίσματα, εἶναι οἱ καρποὶ τῆς ἀναγέννησης τοῦ ἀνθρώπου «ἐν Ἅγιῳ Πνεύματι». Ὅπως στὴ γέννηση τοῦ ἀνθρώπου εἶναι μιὰ θαυμαστῆ ἔκπληξη οἱ πρῶτες ἐκδηλώσεις τῆς ζωῆς: ἡ πρώτη ἀνάσα καὶ τὸ πρῶτο κλαυθμύρισμα, καὶ ἀργότερα τὸ πρῶτο χαμόγελο καὶ ἡ ἔκφραση στὸ βλέμμα καὶ οἱ πρῶτες λέξεις ποὺ ἀρθρώνει τὸ βρέφος – θαυμαστές, ἀλλὰ καὶ αὐτονόητες φανερώσεις τῆς προσωπικότητας ποὺ γεννιέται – ἔτσι θαυμαστοί, ἀλλὰ καὶ αὐτονόητοι εἶναι καὶ οἱ καρποὶ τῆς ἀναγέννησης τοῦ ἀνθρώπου «ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι». Κι ἂν δὲν γίνονται πάντοτε φανεροὶ αὐτοὶ οἱ καρποί, δὲν εἶναι γιατὶ τὸ Πνεῦμα χορηγεῖται μὲ ποσοτικὲς διαφοροποιήσεις – «οὐ γὰρ ἐκ μέτρου δίδωσιν ὁ Θεὸς τὸ Πνεῦμα» (Ἰωαν. 3,34) – ἀλλὰ γιατὶ εἶναι διαφοροποιημένες ὁπωσδήποτε οἱ ἀντιστάσεις θανάτου ποὺ ἀναπτύσσει ἡ ἐλευθερία μας.
Ἀπὸ τὸ βιβλίο «Ἀλφαβητάρι τῆς Πίστης» (Πρώτη κυκλοφορία: Δόμος, 1983. Επανακυκλοφόρησε το 2016 από τις εκδόσεις Ίκαρος.)
Οι ρίζες της αλληλεγγύης
Χάρης Ναξάκης
Η ζωή αξίζει μονάχα αν τη μοιράζεσαι, Κ. Νικηφοράκης
Το σύνολο σχεδόν της νεωτερικής σκέψης, ηθελημένα ή αθέλητα, ανεξάρτητα από αν το ομολογεί ή όχι, είναι είτε χομπσιανή ή ρουσσωική, δηλαδή φιλελεύθερη ή αριστερή. Στην ρουσσωική παράδοση εντάσσεται και ο αναρχισμός. Τα ρεύματα αυτά της νεωτερικής πολιτικής σκέψης συγκρούονται γύρω από το θεμελιώδες ερώτημα τι είναι η ανθρώπινη φύση. Ο πυρήνας της χομπσιανής (φιλελεύθερης) ανθρωπολογίας είναι η κουλτούρα του εγωισμού, η ιδιοτελής ανθρώπινη φύση. Σύμφωνα με τον Χομπς ο άνθρωπος από την φύση του δεν είναι ικανός να πράττει το καλό και γι’ αυτό πρέπει να τιθασευτεί η φυσική του ιδιοτέλεια από μια εξωτερική δύναμη (τύραννο, πεφωτισμένο ηγέτη, πολιτικές ελίτ). Ο Α.Σμίθ, εκ των ιδρυτών της πολιτικής οικονομίας , εκσυγχρόνισε την φιλελεύθερη αντίληψη προτείνοντας αντί να δαμαστούν τα εγωιστικά ανθρώπινα πάθη να αυτορυθμιστούν μέσω της αγοράς. Για τον Σμιθ ο αλτρουισμός, η αλληλεγγύη, η καλοσύνη, αναδύονται όταν τα άτομα μέσω της παραγωγικής διαδικασίας επιδιώκουν την προσωπική τους ευμάρεια, το προσωπικό τους συμφέρον, το κέρδος. Οι άνθρωποι είναι τίμιοι μόνο όταν η τιμιότητα τους φέρνει κέρδος, ενδιαφέρονται για το κοινό καλό όταν στηρίζονται στην ιδιοτέλεια και τον εγωισμό. Η ευημερία, το κοινό καλό, προκύπτει από την ιδιοτέλεια και όχι από την καλοσύνη. Καταλήγουμε έτσι στο αβίαστο συμπέρασμα ότι βοηθάμε τον άλλο όχι από την καλοσύνη μας, αλλά γιατί περιμένουμε να μας ανταποδώσει την βοήθεια του( D. Hume ) , δηλαδή η ο αλτρουισμός είναι μία υποκρισία για να υπηρετηθεί η ιδιοτέλεια. Η αλληλεγγύη για τους φιλελεύθερους είναι στην καλύτερη περίπτωση ένας ιδιοτελής αλτρουισμός. Η πιο καθαρή έκφραση αυτής της αντίληψης είναι η φιλανθρωπία των πλουσίων. Αν όμως ο άνθρωπος είναι αποκλειστικά ιδιοτελές ον τότε γιατί να προσφέρει αφιλοκερδώς αίμα σε ένα νοσοκομείο, να κάνει μια ανώνυμη δωρεά σε ένα ίδρυμα, να δώσει φιλοδώρημα σε ένα σερβιτόρο ενός εστιατορίου που δεν θα το επισκεφτεί ξανά, να βοηθήσει μία άγνωστη ηλικιωμένη να περάσει από μια διάβαση, να προσφέρει ρούχα και τρόφιμα σε ένα πρόσφυγα;
Ως αντίπαλο δέος στον φιλελευθερισμό, στην οντολογία της απληστίας, ο Ρουσώ και κατ ‘ επέκταση ο Μαρξ θα θεμελιώσουν την αισιόδοξη ανθρωπολογία, διατυπώνοντας την άποψη ότι ο άνθρωπος είναι φύσει καλό ον ή μια άγραφη πλάκα πού την διαμορφώνει η κοινωνία, ο πολιτισμός. Σύμφωνα μ’ αυτή την αισιόδοξη ανθρωπολογία το κακό είναι πολιτισμικό δημιούργημα, εξωτερικό γνώρισμα της ανθρώπινης ταυτότητας, και άρα θα αρθεί σε μια άλλη κοινωνία στην οποία θα έχουν εκλείψει οι αιτίες που το δημιούργησαν. Για να στοιχειοθετηθεί μάλιστα η καλοκάγαθη ανθρώπινη φύση ο Ρουσώ και ο Μαρξ εφεύραν ένα προϊστορικό στάδιο της ανθρωπότητας που «οι άνθρωποι ήταν ελεύθεροι ενώ σήμερα είναι παντού αλυσοδεμένοι», όπως λέει ο Ρουσώ, το στάδιο του πρωτόγονου κομμουνισμού (Μαρξ). Τα ερωτήματα είναι βέβαια εύλογα γι’ αυτή τη μονοφυσιτική ανθρωπολογία. Αν ο άνθρωπος είναι φύσει καλός και ζούσε σε ένα επίγειο παράδεισο τότε πως θα εξηγηθεί η εμφάνιση της ιδιοτέλειας , της ιδιοκτησίας, των εξουσιαστικών μηχανισμών, του κράτους, κλπ; Με παρθενογένεση; Μέχρι πριν 12000 χρόνια ολόκληρη η ανθρωπότητα ζούσε σε κυνηγετικές – συλλεκτικές ομάδες, σε τροφοσυλλεκτικές κοινωνίες. Οι ανθρωπολόγοι τις ονόμασαν κοινωνίες του μοιράσματος, διότι ένα από τα βασικά τους χαρακτηριστικά, άξιο θαυμασμού για τα εξισωτικά του στοιχεία είναι το μοίρασμα της τροφής, ιδιαίτερα το μοίρασμα των μεγάλων θηραμάτων και η ισοδιανομή τους στα μέλη της ομάδας. Η εξιδανίκευση όμως των τροφοσυλλεκτικών ομάδων ως ευγενών άγριων όχι μόνο δεν τεκμηριώνεται από τις ανθρωπολογικές μελέτες αλλά αντιθέτως αυτές δείχνουν ότι πάντα υπάρχουν αποστάτες από το συλλογικό πνεύμα, την εξισωτική ηθική, από την γενική αρχή του μοιράσματος του πλεονάσματος. Έχοντας αυτή την επίγνωση οι τροφοσυλλεκτικές κοινωνίες επινόησαν συμβολικούς και πρακτικούς μηχανισμούς και κανόνες που αποθάρρυναν τη βούληση για δύναμη και κυριαρχία, την ιδιοτελή συμπεριφορά ατόμων και ομάδων και επιβράβευαν τον αλτρουισμό και την εξισωτική ηθική.
Η ανθρώπινη ταυτότητα δεν είναι αυτοδημιούργητη, δεν προέκυψε από μια ρήξη με τη φύση αλλά από μια ανάδυση από αυτήν, δεν περιορίζεται στην ζωικότητα αλλά δεν υπάρχει χωρίς αυτήν, είναι μια ενότητα έμφυτων και επίκτητων χαρακτηριστικών. Η ιδιοτέλεια από τις πρωτοκοινωνίες μέχρι σήμερα, προέκυψε ως αποτέλεσμα του ανταγωνισμού για την πρόσβαση στους φυσικούς πόρους (π.χ. φονικές επιδρομές μεταξύ φυλών) και κυρίως από το ότι κάθε άνθρωπος βιώνει τον εαυτό του ως πρώτο πρόσωπο, ως υποκείμενο, έχει δηλαδή ένα μοναδικό αποτύπωμα συνείδησης. Η αλληλεγγύη αναδύθηκε στις πρωτοκοινωνίες και αναβλύζει μέχρι σήμερα από την ανάγκη της συνεργασίας για πιο αποτελεσματική πρόσβαση στους φυσικούς και κοινωνικούς πόρους (π.χ. δίκτυα συνεργασίας των ανδρών-κυνηγών, δίκτυα συνεργασίας των γυναικών στη συλλογή καρπών και την ανατροφή των παιδιών, κλπ) γεγονός που οδήγησε στην εγκατάσταση του άλλου μέσα στο μοναδικό αποτύπωμα συνείδησης του καθενός. Έτσι το μοναδικό αποτύπωμα συνείδησης μπορεί να οδηγηθεί στην ιδιοτέλεια, στον εγωισμό, όταν κυριαρχεί το εγώ, αλλά και στον αλτρουισμό, εφόσον είμαστε ικανοί να αφιερώσουμε το πρόσωπό μας σε ένα εσύ. Για το που θα κατευθυνθεί εξαρτάται από τα κυρίαρχα χαρακτηριστικά του κοινωνικού περιβάλλοντος. Μπορούμε να διάγουμε μια αξιοβίωτη ζωή αν ενισχύσουμε ένα βίο συνεργατικό και αποδυναμώσουμε, χωρίς ποτέ να καταργήσουμε ένα βίο κτητικό. Το πιθανότερο είναι ότι η ιδιοτέλεια πρώτη εμφανίστηκε ως χαρακτηριστικό του είδους και είναι αρκετά ισχυρή και γι’ αυτό ριζική επανάσταση είναι η ενίσχυση της λειψά αναπτυγμένης συνιστώσας της ανθρώπινης κατάστασης, του αλτρουισμού.
Ο Ζίκα και οι φόβοι για το «όπλο» με τα μεταλλαγμένα κουνούπια- Τροποποιούν γενετικά τα αρσενικά για να…
Υπό τον κλοιό μια νέας σοβαρής απειλής βρίσκεται και πάλι η παγκόσμια υγεία, σχεδόν δύο χρόνια μετά το ξέσπασμα της επιδημίας Έμπολα στη δυτική Αφρική.
«Ξεφεύγοντας» από τα όρια της γεωγραφικής περιοχής, όπου εκδηλωνόταν συνήθως έως τώρα, ο ιός Ζίκα εξαπλώνεται με ταχύτητα σε άλλα σημεία του πλανήτη.
Ο ιός Ζίκα, που μεταδίδεται με το τσίμπημα του κουνουπιού – τίγρης έχει «φτάσει» σε πολλές χώρες της Λατινικής Αμερικής, ανάμεσά τους στη Βραζιλία και τη Βενεζουέλα, ενώ μόλις τώρα η διεθνής επιστημονική κοινότητα αρχίζει να αντιλαμβάνεται το μέγεθος της απειλής και να κινητοποιείται.
Ο κυριότερος κίνδυνος σχετίζεται με τη μετάδοση της μόλυνσης στις εγκύους, καθώς απειλείται άμεσα το έμβρυο που ενδέχεται να εμφανίσει μικροκεφαλία, μια εκ γενετής ατροφία του εγκεφάλου η οποία εμποδίζει τη μετέπειτα φυσιολογική διανοητική ανάπτυξή του.
Τα μεταλλαγμένα κουνούπια και ο Ζίκα
Τις τελευταίες μέρες δύο όψεις αναλύονται σχετικά με την εξάπλωση του ιού.
Συγκεκριμένα σε όπλο κατά της νέας μάστιγας εκτιμάται ότι θα μπορούσαν να αναδειχθούν γενετικά τροποποιημένα κουνούπια. Τουλάχιστον , αυτό υποστηρίζουν οι υγειονομικές αρχές των ΗΠΑ, την ίδια ώρα που ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και οι εθνικές κυβερνήσεις κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για την ανησυχητική εξάπλωση του ιού.
Όπως μετέδωσε το Bloomberg, o Αμερικανικός Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων βρίσκεται στα τελικά στάδια της αξιολόγησης ενός πειράματος που πρόκειται να γίνει από την Oxitec η οποία ειδικεύεται στον έλεγχο επιδημιών που διασπείρονται από έντομα. Ωστόσο, ο CEO της εταιρείας, Hadyn Parry, δεν θέλησε να δώσει λεπτομέρειες για το πότε θα γίνει αυτό.
Η Oxitec τροποποιεί γενετικά τα αρσενικά κουνούπια της οικογένειας Aedes aegypti που θεωρούνται υπεύθυνα για την εξάπλωση του Ζίκα, αλλά και του δάγγειου και του κίτρινου πυρετού. Μέσω της τροποποίησης αυτής τα νέα κουνούπια θα πεθαίνουν νωρίς όσο είναι μικρά πριν προλάβουν να μεγαλώσουν.
Ωστόσο έχουν εκφρασθεί ανησυχίες ότι οι επιστήμονες θα μπορούσαν να ευθύνονται για την επιδημία του ιού Ζίκα μετά τα γενετικώς τροποποιημένα έντομα αφέθηκαν ελεύθεροι στη Βραζιλία πριν από τρία χρόνια.
Μερικοί επιστήμονες αμφισβήτησαν έντονα το πρόγραμμα με τα μεταλλαγμένα κουνούπια και ισχυρίζονται ότι η τροποποίηση θα μπορούσε να έχει προκαλέσει την τρέχουσα επιδημία.
Μεταλλαγμένα κουνούπια απελευθερώθηκαν το 2012 στη Βραζιλία για να ζευγαρώσουν με τα θηλυκά και να κάνουν απογόνους που θα πεθάνουν.
Τα έντομα αφέθηκαν ελεύθερα στη Βραζιλία, τη Μαλαισία, την Ινδία και τα νησιά Κέιμαν. Οι επικριτές της δράσης λένε ότι η διαδικασία ήταν βεβιασμένη.
Όπως είπε στον Guardian η Δρ Helen Wallace ήταν «μια πειραματική προσέγγιση» η οποία «θα μπορούσε να κάνει περισσότερο κακό παρά καλό».
ευθέως" 